Omgevingsprogramma Buitengebied

In de omgevingsvisie is opgenomen dat er een omgevingsprogramma wordt opgesteld voor het buitengebied. Het omgevingsprogramma Buitengebied betreft hét document waarin de in de omgevingsvisie genoemde doelen en ambities voor het buitengebied concreet worden gemaakt. In de omgevingsvisie hebben we al opgenomen dat  we kiezen voor een mooi buitengebied. Ook hebben we in onze omgevingsvisie opgenomen dat we waarde hechten aan de identiteit van onze gemeente. De identiteit hangt voor een belangrijk deel samen met de diversiteit aan landschapstypen in ons buitengebied. Deze specifieke kenmerken en waarden van die landschappen proberen we te waarborgen en te versterken, waarbij we tegelijkertijd ruimte bieden voor ontwikkeling waar dat in ieder geval geen afbreuk doet aan de kwaliteiten.

Veranderingen in het buitengebied

Het omgevingsprogramma Buitengebied omvat al het beleid voor de fysieke leefomgeving in het buitengebied. Hieronder valt bijvoorbeeld beleid voor:

1. Agrarische bedrijven die willen uitbreiden, omschakelen, stoppen of  verbreden
2. Wonen in het buitengebied
3. Niet-agrarische bedrijvigheid in het buitengebied
4. Landgoederen
5. Natuur en landschap

Er spelen diverse opgaven in het buitengebied. Zo vragen landelijke vraagstukken als natuurherstel, biodiversiteit, stikstof, klimaatadaptatie en de wateropgave ruimte voor lokale oplossingen en aanpassingen. Nieuwe wetgeving dat ruimte geeft voor maatwerk en flexibiliteit vraagt ons om op andere wijze naar ontwikkelingen te kijken, waarbij doelen en opgaven centraal staan. Tegelijkertijd vragen ook andere functies in het buitengebied, zoals wonen en niet-agrarische bedrijvigheid, om passend beleid. De ontwikkelingen vragen ons om het bestaande beleid opnieuw tegen het licht te houden. Door op juiste wijze om te gaan met ontwikkelingen in het buitengebied en  daarbij meer te sturen op doelen, opgaven en kwaliteiten, kan invulling worden gegeven aan behoeften en kan het landschap, de leefbaarheid en de economische vitaliteit worden beschermd en versterkt.

Nieuwe ontwikkelingen

Nieuwe ontwikkelingen houden rekening met de identiteit van het gebied en de daarmee samenhangende specifieke kenmerken en kwaliteiten

De identiteit van ons buitengebied wordt in belangrijke mate bepaald door de verscheidenheid aan bijzondere landschapstypen. De specifieke waarden en kwaliteiten daarvan willen we behouden en versterken. Hiernaast zijn deelgebieden ook te onderscheiden aan de hand van een specifieke functionele ontwikkeling, behoeften, dynamiek, specifieke beleidsdoelen, opgaven of kansen. Met het programma wordt een nader onderscheid gemaakt in op basis hiervan te onderscheiden deelgebieden. Door de specifieke kenmerken, functionele ontwikkeling, behoeften, beleidsdoelen, waarden en kwaliteiten, kansen en bedreigingen overzichtelijk per te onderscheiden deelgebied weer te geven biedt het omgevingsprogramma als het ware ‘menukaarten’ per deelgebied. Deze kaarten kunnen aanknopingspunten bieden bij de actualisatie van het generieke beleid, maar ook worden gebruikt voor het gericht toepassen van maatwerk in een bepaald deelgebieden. Hiermee kunnen goede initiatieven ondanks een afwijking toch mogelijk worden gemaakt en kunnen deze tegelijkertijd voldoende bescherming bieden tegen ontwikkelingen aan initiatieven die daarmee botsen. 

Van beeldkwaliteit naar omgevingskwaliteit

Het geldende beeldkwaliteitsplan Buitengebied betrekken we bij de totstandkoming van een beleidsregel Omgevingskwaliteit, waarbij naast beeldkwaliteit ook aspecten als geur, geluid, veiligheid, gezondheid worden betrokken. We geven voor het buitengebied een nadere invulling aan de hiervoor opgenomen doelen en ambities in de omgevingsvisie.

Landbouwverkenning

Los en vooruitlopend op het omgevingsprogramma Buitengebied wordt op dit moment ook gewerkt aan een landbouwverkenning. Via een uit te zetten enquête bij de bestaande agrarische ondernemers in de gemeente proberen we een goed beeld te krijgen van de huidige agrarische sector en de wensen en behoeften onder de agrarische ondernemers. Wij proberen ons beleid hiermee meer op de behoefte van de agrarisch ondernemer af te stemmen, zowel van de ondernemer die de agrarische bedrijfsactiviteiten wil voortzetten als van de agrarisch ondernemer die de activiteiten wil verbreden, die wil omschakelen of die zijn bedrijf wil beëindigen en ter plaatse wil herontwikkelen. De uitkomst van de verkenning wordt verwerkt in het omgevingsprogramma Buitengebied. 

Omgevingsprogramma vormt de brug tussen Omgevingsvisie en Omgevingsplan

Als onderdeel van het omgevingsprogramma Buitengebied maken we ook alvast een doorkijk naar het op te stellen omgevingsplan voor het Buitengebied. In het omgevingsplan staan de concrete regels die gelden op een locatie, en hoe een ontwikkeling mogelijk gemaakt kan worden (bijvoorbeeld via een vergunning of melding). In het omgevingsprogramma denken we daarom ook al na over hoe we beleidskeuzes vertalen in regels. Hoe gaan we bijvoorbeeld in de nieuwe situatie de (niet-) grondgebonden veehouderijen vastleggen en welke ontwikkelingsruimte kan daarbij worden geboden? Hoe groot mag een schuur of woning zijn? Onder welke voorwaarden is vergroting van het woonvlak toegestaan? En wat moet een aanvrager doen als deze een windmolen of zonnepanelen wil plaatsen? In het omgevingsprogramma worden hierover de keuzes gemaakt. Zo worden de bestaande regels en het bestaande beleid voor de functies wonen, agrarische bedrijvigheid, niet-agrarische bedrijven opnieuw tegen het licht gehouden en wordt beoordeeld of deze nog wenselijk en actueel zijn.

Daarbij geldt dat wat eenvoudig kan, ook eenvoudig mogelijk wordt gemaakt. Zo kunnen in het omgevingsplan zaken vergunningsplichtig zijn, maar kunnen ontwikkelingen met minder impact op de omgeving misschien wel geregeld worden via een meldplicht of zelfs geheel vergunningsvrij worden gemaakt. Van belang is dat het omgevingsplan rechtszekerheid en rechtsgelijkheid biedt. Het programma voor het buitengebied geeft in ieder geval voor een groot deel invulling aan de kaders voor het Omgevingsplan Buitengebied. 

Participatie en planning

Het opstellen van het programma voor het buitengebied doen we niet alleen. Nog nader wordt bekeken op welke wijze goed invulling kan worden gegeven aan participatie. De plattelandsraad wordt daarbij in ieder geval betrokken als adviesraad voor het buitengebied.

Begin mei wordt gestart met het opstellen van het omgevingsprogramma. We laten ons hierin begeleiden door externe deskundige partij. Het streven is om in het eerste kwartaal van 2026 een concept omgevingsprogramma gereed te hebben.